Celem projektu była analiza nowych rodzajów działań zbiorowych podejmowanych przez pracowników i pracownice w Polsce. Masowa prywatyzacja głęboko zmieniła samoorganizację pracowniczą. Związki zawodowe zostały zmarginalizowane, a niektóre z ich funkcji przejęli inni aktorzy społeczni. Być może na naszych oczach zachodzi zmiana z modelu neokorporacyjnego (gdzie to centrale związkowe organizują pracowników) do modelu związków społecznych (gdzie związki są jednym z elementów szerokich sojuszy na rzecz sprawiedliwości społecznej).
Hipoteza brzmiała następująco: w odpowiedzi na niekorzystną strukturę możliwości politycznych, protesty pracownicze będą w coraz większym stopniu odpowiadać modelowi związków społecznych. Oznaczałoby to odejście od dominacji central związkowych w organizowaniu protestów na rzecz rzeszy różnych aktorów, od strajku jako podstawowego repertuaru protestu na rzecz demonstracji oraz włączenie konfliktów pracowniczych w szersze konflikty polityczne.
Dane w projekcie zebrałem metodą protest event analysis. Doniesienie o protestach zbierałem z prasy oraz archiwów PAP, a następnie kodowałem, by stworzyć bazę wszystkich wydarzeń w badanym okresie.
Analiza danych na temat protestów pracowniczych z lat 2004-2016 nie potwierdziła hipotezy. Badanie próby uzwiązkowienia organizacji pozarządowych ujawniły również problemy, jakie wiążą się z próbami przeformułowywania problemów pracowniczych na język związków społecznych. Naszym przypadkiem był termin „prekariat”, który – paradoksalnie – ograniczył skuteczność działań mobilizacyjnych organizacji związkowej.
Publikacje
- Beyond strikes? Regime and repertoire of workers’ protests in Poland 2004–2016. Z K. Rakowską, D. Płatkiem i D. Szklarczykiem. Polish Sociological Review 2/2022.
- Recenzja: Adam Mrozowicki, Jan Czarzasty (red.), 2020. Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Studia z Polityki Publicznej 8/2021.
- We’re in this together: Framing contest over the precariat in the third sector in Poland. Z A. Palęcką. Polish Sociological Review 4/2020.
- Czy w Polsce istnieje ruch pracowniczy? Strajki i inne formy kontestacji. Nowy Obywatel 29/2019.
- Niepewne zatrudnienie, lęk i działania zbiorowe. Trzy wymiary prekarności. Z A. Palęcką. Kultura i Społeczeństwo 4/2017.
Projekt został sfinansowany przez Narodowe Centrum Nauki w konkursie SONATA. Numer decyzji: 2015/17/D/HS6/02710. Przygody związane z realizacją pierwszego indywidualnego grantu badawczego opisałem na blogu.